İslam hukukunda evlilik, tarafların özgür iradesiyle gerçekleşen bir akittir. Ancak bu irade, baskı veya tehdit altında oluşmuşsa, evliliğin geçerliliği tartışmalıdır. Bu yazıda, ikrah (baskı) altında yapılan nikâhların geçerliliğini tarihsel ve güncel perspektiflerle ele alacağız.
İkrah Altında Nikâh: Geçerliliği Nedir?
İslam hukukunda, evlilik akdi, tarafların özgür iradesiyle yapılmalıdır. Eğer bir taraf, ölüm, şiddetli dayak veya uzun süreli hapis korkusu altında evliliğe zorlanıyorsa, bu durumda nikâh geçerli sayılmaz. Hanefî mezhebi, tehdit altında yapılan nikâhı geçerli kabul ederken, Şâfiî, Mâlikî ve Hanbelî mezhepleri bu tür nikâhları geçersiz saymaktadır [1].
Osmanlı döneminde, Hukuk-ı Aile Kararnamesi’nin 57. maddesinde, ikrah altında yapılan nikâhların fâsid (geçersiz) olduğu belirtilmiştir. Bu düzenleme, kadınların arzu etmedikleri bir yaşamı tercih etmek zorunda kalmamaları için hukuki bir koruma sağlamayı amaçlamıştır [2].
Günümüzdeki Uygulamalar ve Tartışmalar
Günümüzde, Türkiye’de resmi nikâh zorunlu olup, dini nikâhın hukuki bir geçerliliği bulunmamaktadır. Türk Medeni Kanunu’na göre, evlilik işlemleri yalnızca devlet tarafından yetkilendirilen memurlar aracılığıyla yapılmaktadır [3].
Ancak, dini nikâhın toplumda yaygın olarak uygulanması ve bazı bireylerin baskı altında dini nikâh kıydırması, hukuki sorunlara yol açmaktadır. Bu durum, özellikle kadınların haklarının ihlali anlamına gelebilir.
Sonuç
İslam hukukunda, ikrah altında yapılan nikâhlar, tarafların özgür iradesiyle gerçekleşmediği için geçerli sayılmaz. Günümüzde de benzer görüşler, dini otoriteler ve hukukçular tarafından dile getirilmektedir. Bu nedenle, bireylerin evlilik kararlarını özgür iradeleriyle ve baskıdan uzak bir şekilde almaları önemlidir.
—
Sources:
[1]: https://www.insanveislam.org/?pnum=2203&pt=Bask%C4%B1+alt%C4%B1nda+yap%C4%B1lan+nik%C3%A2h+akdi+ge%C3%A7erli+midir&utm_source=chatgpt.com “Baskı altında yapılan nikâh akdi geçerli midir? Diyanet”
[2]: https://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=hukuk-i-aile-kararnamesi%E2%80%99nde-kadinin-hukuki-durumu-ile-ilgili-duzenlemelerbelkis-konan.pdf&utmsource=chatgpt.com “HUKUK-I AİLE KARARNAMESİ’NDE KADININ HUKUKİ DURUMU İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER”
[3]: https://www.harbiyehukuk.com/imam-nikahinin-hukukdaki-yeri-dini-nikah/?utm_source=chatgpt.com “İMAM NİKAHININ HUKUKDAKİ YERİ (DİNİ NİKAH) – 2025”